Мэдрэмж

Ерөөсөө хүний зан чанарууд дотроос хамгийн онцгой нь мэдрэмж юм байна гэж бодогдох юм. Ажаад байхнээ нь нарийн мэдрэмжтэй хүн мэдлэгээ их мэдрэмжтэй цуглуулах юм, мэдрэмж муутай хүн аваад суусан ханиа ч танихгүй байсаар аяга шанаганы алчуур болгосон харагдах л юм. Гучин хоёр шүдтэй төрөөгүй байлгүй гэмээр нэр муутай нэгнээс Фрейдийн хэлснээс ч илүү мэргэн үгс сонсогдох л юм. Түүнийгээ түлээ нь багадсан овор ихтэй зуухныхаа ам руу өлийсхийнгээ хэнд ч хэрэггүй үг хэлж буй мэт даанч даруухан өгүүлэхийнээ, уяраад уйлмаар. 
Гэв гэнэт хүмүүст нэг их хайр энэрэл төрөөд л, бодийн сэтгэл усны урсгал шиг хөврөөд л, нэг их байлдах шахуу болж байж олж авсан эд юмс, нэр нөлөө нь ямар ч үнэгүй, хэн ч тэдгээрийг тоож харахгүй, жирийн л төмөр мод болж харагдаад л. Эдгэшгүй өвчин туссанаа мэдсэн нэгэн эрхэм хүний амьдралын сүүлчийн мөчүүдээс яг ийм зураг харагдсан юм.
Уужуу бай, өгөөмөр бай, өглөгч бай, өрөвчхөн бай хүмүүсээ. Амьдралын амт нь Асрал Хайранд л байгаа. Өнөөх хүссэн өндөр оргил чинь үүний ард л нуугдаж байгаа даа. 

Би

. Хүн өөртөө л хамгийн их хайртай байдаг гэж нэгэн нэрт сэтгэл судлаач хэлсэн гэнэ.  Яах аргагүй л сэтгэлийг судалсан хүний үг байна даа. Чухам энэ хайраас л хамаг асуудал үүсдэг гэж Будда хэлсэн байх юм \яг ч ингэж хэлээгүй байх л даа, миний л ухаанаар\. Би-гээ хүмүүс дор бүрнээ дотроо бүтээж, нилээн эрт залуудаа өөртөө үнэлэмж тогтоож орхино. Тэр үнэлэмжиндээ "хандрид пөрсент" үнэмшиж бүр хөдөлшгүй нэгэн цул би-г цээжиндээ тээж явцгаана. Зарим нь БИ гэдэг ачаандаа түүртэж ядарна, зарим нь түүнээсээ зүүгдэж ниснэ, зарим нь түүнийгээ нуух газраа олж ядна, зарим нь түүнтэйгээ тун сайн хоршиж амьдарна. Бүр зарим нь түүнийгээ олохгүй хайна, хүн амьтнаас сураглана, аа бас бүр мундагчууд нь түүнтэйгээ тэмцээд ялдаг гэж байгаа.
Бас хорвоогийн хамгийн эмзэг сэдэв бол БИ-гийн тухай сэдэв аж. Нэг нэгэнтэйгээ муудвал нөгөө дотроо тээж явдаг БИ рүү нь довтлоод өгөхөд л асаад явчихна, саймширмаар санагдвал БИ-гий нь жаахан өргөөд өгөхөд дажгүй үр дүн гарчихна. Өөр өөрийнхөө Би-гээс болж эхнэр нөхөр хэрэлдэх бол өдөр тутмын өргөн хэрэглээ л гэсэн үг. Хэд хэдэн Би-нүүд, Бид болоод нам байгуулна, суудал сандал булаацалдана, бүр дайн байлдаан ч үүсгэнэ. Учир нь Би-гээс миний, манай гэдэг харъяалахын өвчин үүсдэг аж.
Ерөөсөө энэ БИ -г л тээж явахаа больчихвол энх амгалан жинхэнэ утгаараа тогтох юм биш үү таминь ээ.

Дэгдээхэй нас

 Намайг багад аав минь "шувуунаас гарсан" гэж өхөөрдөн нэрлэдэг байлаа. Тийм нэг шингэн зөөлөн шар үстэй, босоо бөөрөнхий нүдтэй, бумбагар шар этгээд байж дээ гэхээр цөөхөн хэдэн зураг гэр бүлийн ногоон цомогт үлдсэн байдаг юм. Тэр цомгын хамгийн эхний нүүрэнд Улъяновынхны \ Лениний бага насны нэр\ гэр бүлийн зургийг дөрвөн булангий нь дугуйлан хайчилж наасан байдагсан. Хэдэн жилийн өмнө Америкт амьдрахаар явахдаа хамгийн том зээ дүүдээ тэрхүү нандин ногоон цомогоо үлдээсэн юмдаг. Одоо ийнхүү дурсан суух миний бие зуугийн талыг хэдий нь насалжээ. Хүн яасан удаан ухаан суудаг амьтан бэ дээ. Тоолшгүй олон төрлийг дамжсан сүнснүүдийнхээ тонилох цагийг нааш татах завгүй эр эм, ээж аав бололцсоор, үйлийн эрхээр биш өөрийн эрхээр мэт жаргал хайн зүдэрнэ. 

Намайг ухаан ороход манайх Төв аймгийн Зуунмод хотод, нэгэн цагаан байшингийн хоёр давхарт байсан санагддаг юм. Ердөө байрны дэргэд шахуу байх цэцэрлэгт саарал өдөн малгай өмсөөд явдаг байснаа бүүр түүрхэн санадаг юм. Гэхдээ тэнд манайх их удаагүй, хоёр жил орчим болсон байх. Бага дүү маань тэнд төрсөн болохоор бид хэд дүүгээ "шанаг нь тав, шавхруу нь гурав" гэж дооглодог байж билээ. 

Манай хашаа Улаанбаатарын бага тойруугийн орон сууц, гэр хороолол хоёрыг заагласан төв замын дагуух нүүрний гудамны хамгийн зүүн захынх байлаа. Хашааны завсраар харна гэдэг бол одоогийн цонхоор харахтай адил ажил байж дээ. Дөрвөн замын уулзвар дээр тавьсан дугуй тавцан дээр цагдаа ах зогсоод шүглээ хангинуулж эрээн модоор ийш тийш нь дохиж өнжинө. Одоогийнх шиг олон машин байсангүй, оросын том голдуу машинууд улсын ажлыг амжуулан дуу чимээтэй явж өнгөрөх нь тийм ч тээртэй хөдөлгөөн биш байлаа. Өдөржин ах дүү гурван Болд \миний ах, хоёр дүү\ ын хамт гэр орноо буулгаж, талх сахарыг идэн цацаж өнжчихөөд ээж аавыг ажлаасаа ирэх дөхөхөөр амбаарын дээвэр дээр гарч Их дэлгүүрийн зүг ширтэн суудагсан.

Ээж минь Их дэлгүүрт ажилладаг байсан юм. Ажлаасаа ирэх болгондоо нэг гартаа тор дүүрэн юм нөгөө гартаа цүнхээ барьсаар ирэх ээжийгээ алжааж ядарсныг нь  үл ойлгох бид хэд амт шимттэй юм хүлээн гэртээ гүйлдэж орно.   

Walmart-д төрсөн, төөрсөн бодол

Энэ дэлгүүрт байгаа тоймгүй олон барааны тун цөөхөн төрөл нь л хүний хэвийн хэрэглээний зүйлс байна даа гэж эгнээ хоорондуур эргүүтэж явахдаа би бодлоо. Хүмүүний түүхэн дэхь эрин үе болгон өөр өөрийн онцлогтой байсан ажгуу. Дайн байлдаанч эрин байлаа, урлагийн бүтээлч эрин байлаа, шинэ нээлтийн эрин үе байлаа, оюун санааны хөгжлийн эрин үе ч байлаа. Юм болгоныг зохиож гүйцсэн аж үйлдвэрлэгчид шүдний чигчлүүр, нүдний сормуус, хумсны хучаас, хөхний эвээс, хүүхдийн ухаан самууруулагч тоглоом, хөгшдийн дон хөдөлгөгч эм гээд хийж болох бүгдийг хором бүрд шинэ шинээр зохионо. Үйлчилгээний бизнес ч хоцрохгүй эрх сүрээ гайхуулах газар, ямбаны өргөө, хээгээ алдсан зугаа цэнгэл, оюуныг хордуулагч олон зүйлийг бодож олсоор. Хүмүүсийн халаасан дахь хөдөлмөрийн хөлсийг, тэдгээр хэнд ч хэрэггүй хог ба хорнуудаараа сольж авах гэж тун чиг "шинжлэх ухааны үндэслэлтэй" сурталчилгааг "багаар ажиллах чадвартай" бүлгүүд нь учиргүй ажил хэрэгч байдлаар ур чадвараа уралдуулан байж бодож олно. Хэвлэл мэдээллийн хэрэгслийнхэн орлогынхоо чамгүй хувийг тэдгээр сурталчилгааг сэхээ сэвгүй цацсаныхаа хүчинд бүрдүүлнэ. Түүнийг үзсэн дутагдсан юмгүй хирнээ дундуур сэтгэлтэнгүүд, байгалиас заяасан нь чамлагдаад байгаа мөнгө нь хатгасан хэсэг, хэрээг дууриаж юугаа яасан галуунууд гээд өөшний өт бологсод сая саяараа бэлэн. Ийм маягаар одоогийн эрин үеийнхэн шинэ шинэ хэрэглээг зохиомлоор үүсгэн бие биенийхээ хармааг сэгсэрч өдөр хоног өнгөрөөдөг болоо шив. Хүний хамгийн үнэт зүйл болох амь нас, эрүүл мэнд ч зохиомол хэрэглээ үүсгэгч мэргэжилтнүүдийн байны голд хэдийн оржээ. Хүний нэгэн насны махан бие гэгч байгалийн хуулиар өөрөө өөрийгөө ариусган тэжээн тэнхрүүлэх бүх л нарийн системийг багтаасан гайхамшигт машин гэлтэй. Түүнийг хэрхэн зөв ажиллуулах нь эзэн хүний "явдал, мөр"өөс шалтгаална гэдгийг дорнын анагаах ухаан юутай үнэн айлдаа вэ. Хүний биед шаардлагатай хэдхэн төрлийн минералийг байгалиасаа хүртэж болдгийн үлгэрийг хаа газрын чавганцууд хэлээд өгнө дөө. Гэтэл энд хэдэн эгнээ vitamins & minerals. Ерөөсөө бидний биенд шим шүлт байхгүй учраас эднийг үйлдвэрлээ юү гэлтэй. Хөөс мэт хэрэглээг дөрлүүлсэн бух шиг сохроор дагаж хог, хор үйлдвэрлэгчдийг хөлжүүлээд, хамгийн аймшигтай хохирол нь оюун санаа нь ядуурч, эрүүл мэнд нь хиймэл болж байгааг харсаар халширмаар. Байсаар гэдсээ хасуулж, нүдээ томруулж, нүүрээ мөлийлгөдөг болж. Эцэг эхийнхээ харж хайрлаж өсгөсөн энэ биеэрээ мөнгөний тоглоом болж байгаа нь эмгэнэл биш үү. Давхраагүй байж байгаад давхраатай болчихвол хүмүүс өөрөөр харьцдаг болно гэж байх уу? Даанч үгүй. Сэтгэл, нүүр хоёртоо шархтай л болно.
Агуу байгалийн жамыг өөрчлөөд хаа холдохов? Өтлөх цаг нь ирвэл өтлөнө л биз, үхэх цаг нь болсон бол үхнэ л биз. Харин тэрүүхэн чөлөөнд энэлсэн сэтгэл нэгийг сэргээж, харалсан дотор нэгийг цайлгаж, төөрсөн нэгний замыг зааж, амьтан хүнд тустай ганц нэг юм амжуулахсан. Тэгж хэрвээ чадвал үрчгэр нүүрийг минь харсан хэн ч үнэн санаанаасаа инээмсэглэх буйзаа...